Hepatit B nedir?

“Hepatit” kelimesi “karaciğer iltihabı” anlamına gelir. “Hepatit B” ise “Hepatit B virüsünün neden olduğu karaciğer iltihabı”dır.

Hepatit B virüsü nasıl bulaşır?

Hepatit B bulaşmasında vücut sıvılarındaki hepatit B virüsü miktarı çok önemlidir. Virüs en fazla kanda bulunur ve bu yüzden kan, kan ürünleri ve kan bulaşmış herhangi bir vücut sıvısına temas ile bulaşma ihtimali diğer vücut sıvılarına oranla en yüksektir. hepatit B virüsü miktarı kana göre orta düzeyde olan ve bu yüzden bulaşma ihtimali kana göre oldukça az olan vücut sıvıları ise sperm, vajina sıvısı ve tükürüktür. Hepatit B virüsü miktarı en düşük olan vücut sıvıları ise idrar, ter, dışkı, gözyaşı, kusmuk ve balgamdır. Bu son sayılan sıvılar kan içermediği sürece bulaşıcı kabul edilmez. Anne sütündeki Hepatit B virüsü miktarı bulaşmaya yetecek düzeyde değildir, yani annenin hepatit B’li olması emzirmeye engel değildir. Hepatit B virüsü’nün bulaşma ihtimalini artıran önemli diğer nokta, bulaşmanın hangi yolla gerçekleştiğidir. Sağlam deri virüsün vücuda girmesinin önünde önemli bir engeldir. Bu yüzden, batma ya da kesilme ya da açık yara nedeniyle bütünlüğü bozulmuş deri üzerinden bulaşma ihtimali çok yüksektir. Burun içini, ağız içini ya da kadın döl yolunu döşeyen ve mukoza denilen ince ve korunaksız deri yoluyla bulaşma ihtimali yine çok yüksektir. Örneğin, virüs bulaşmış suni solunum mankenlerine ağız teması ile; hepatit B’li birinin eşyaları ya da müzik aletlerinin ağızlığını paylaşma ile bildirilen bir bulaşma yoktur. Bu yüzden, örneğin, sperm ya da vajina sıvısının sağlam deriye temasıyla bulaşma gerçekleşmeyecekken, cinsel ilişkide gerçekleşecektir. Ya da, sağlam deriye sıçrayan kan nedeniyle bulaşma gerçekleşmeyecekken, kan göze sıçradığında gerçekleşecektir.

Hangi meslekler Hepatit B için risk altındadır?

• Seks işçileri
• Sağlık çalışanları ve öğrencileri
• Tıbbi atık işinde çalışan atık işçileri ya da hastane temizlik işçileri
• Polis, jandarma, cezaevi infaz koruma memuru, ıslahevi görevlisi ve özel güvenlik görevlisi gibi güvenlik çalışanları
• Hepatit B virüslü kişinin ev içi bakıcıları
• Hepatit B riskinin yüksek olduğu ülkelere ya da bölgelere iş ziyareti yapan çalışanlar
• Berberler-kuaförler
• Manikürcüler-pedikürcüler
• Dövmeciler
• Kulak deliciler, piercingciler
• Kazalarda ve afetlerde ilkyardım uygulayan görevliler
• Bakım ve huzurevlerinde çalışanlar
• Düzensiz göçmenlerle temasta bulunan çalışanlar
• Çocuk bakım merkezlerinde ya da gelişimsel engelli kişilerle ilgili tesislerde çalışanlar
• Acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan çalışanlar.

Hepatit B virüsü taşıyan biriyle aynı yerde çalışmakla virüs bulaşır mı?

• Besinler ya da su ile
• Aynı tabak, kaşık, çatal, bıçak ile yemek yeme ile
• Aynı bardaktan su içme ile
• Emzirme ile
• Sarılma ile
• Öpüşme ile
• Tokalaşma ile
• Öksürme ile
• Hapşırma ile
• ..yani olağan gündelik temas ile Hepatit B virüsü bulaşmaz.

Zaten, eğer hepatit B gündelik yaşamdaki olağan temaslarla bulaşsaydı, toplumda hepatit B hastası olmayan kimse kalmazdı. Hepatit B taşıyan kişi ile aynı evde yaşayanlara bulaşma ise, korunmasız cinsel ilişki dışında, muhtemelen, sık ve samimi temas nedeniyle, derideki küçük sıyrıklar ve kesikler ile gerçekleşmektedir. Hepatit B virüslü bir kişinin traş bıçağını, diş fırçasını, tırnak makasını ya da şeker ölçüm cihazını kullanmak da virüsün bulaşmasına neden olur. Öte yandan, Hepatit B virüsü kurumuş bile olsa, ortama sıçramış kanda 7 güne kadar hayatta kalabilir ve bu süre içinde hasta etme gücü taşır. Bu yüzden, kuru kan dahil, Hepatit B virüslü kişiye ait tüm kan sıçramalarını suyla onda bir seyreltilmiş çamaşır suyu gibi bir temizlik maddesiyle silmek gerekli ve yeterlidir. Bu şekilde bulaşma riski ise, işyeri ortamında, ancak sağlıkçılar ve özellikle de laboratuvar çalışanları için yüksektir..

Hepatit B virüsü taşımak herhangi bir sektörde ya da işte çalışmaya engel mi?

Yasal olarak böyle bir engel yoktur. Yukarıda da açıklandığı üzere, kişinin iş arkadaşına gündelik temas yoluyla hepatit B bulaştırması mümkün değildir. Virüsün bulunduğu vücut sıvılarına temasın söz konusu olduğu mesleklerde çalışanlar ise, hem kendilerindeki virüsü başka insanlara bulaştırmamak, hem de virüs taşıyan insanlardan virüs kapmamak için yüksek riskli davranışlardan kaçınması ve bulaşma yoluna uygun korunma yöntemleri uygulaması yeterlidir.

Hepatit B hastalığı belirtileri olmayanlardan virüsü kapmak mümkün mü?

Yeni kazanılmış (akut) hepatit B hastası olan 5 yaş altındaki çocukların çoğunda ve bağışıklık sistemi zayıflamış olanlarda genellikle hiçbir belirti yoktur. 5 yaş üstündeki kişilerin ise en az yarısında herhangi bir belirti görülmez. Sürekli (kronik) Hepatit B hastalarının yine çoğunda belirti bulunmaz. Bu yüzden, kişide Hepatit B belirtisinin bulunmaması ya da kişinin kendisini hasta hissedip hissetmemesi onun Hepatit B virüsü bulaştırıp bulaştıramayacağını göstermez.

Hepatit B hastalığının belirtileri nelerdir?

Yeni kazanılmış hepatit B’de ateş, yorgunluk, iştah kaybı, bulantı, kusma, karın ağrısı, koyu renkli idrar, kil renkli dışkı, eklem ağrısı, ciltte ya da gözlerde sarılık görülebilir. Sürekli hepatit B hastalarının çoğu ise herhangi bir belirti göstermez ve kişiler kendini hasta hissetmezler. Belirtiler ortaya çıkarsa, bunlar yeni kazanılmış hepatit B belirtilerine benzer.

Hepatit B tanısı nasıl konur?

Yalnızca belirtiler ile Hepatit B tanısı koymak mümkün değildir. Virüse özgü antijen ve antikor denilen maddelerin hastanın vücudunda tespiti ile, hepatit B virüsünün yeni mi kazanıldığı, vücudun hastalığı yenip yenmediği ve sürekli hale geçip geçmediği gibi durumların  tanısı konur.

Hepatit B tedavisi nasıldır?

Yeni kazanılmış Hepatit B’nin kesin tedavisi yoktur; destekleyici tedavi yapılır, istirahat önerilir. Sürekli hepatit B hastası kişilerin siroz ya da karaciğer kanseri olmasını önlemek için kullanılan bazı ilaçlar vardır.

Hepatit B hastalığı nasıl sonuçlanır?

Yeni kazanılmış (akut) Hepatit B hastalığı nadiren karaciğer nakli gerektirir ve nadiren ölümcüldür. Hastalar çoğunlukla bir kaç hafta süren hafif ya da orta düzeyde bir rahatsızlık yaşar. Hastaneye yatması gerekebilir. Yeni kazanılmış Hepatit B hastalığı geçiren insanlardan bazılarının bağışıklık sistemi virüsü yener ve bu kişiler ömür boyu Hepatit B virüsüne karşı bağışıklık kazanır. Ancak, yeni kazanılmış Hepatit B geçiren bazı kişilerde hastalık sürekli bir hal alır. Bu sürekli (kronik) hepatit B hastalarında siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Her 5 sürekli Hepatit B hastasından ortalama 1 tanesi siroz ya da karaciğer kanseri nedeniyle ölür. Yeni kazanılmış Hepatit B hastalığının ne kadarının sürekli hale geçeceği mikrobun hangi yaşta bulaştığına bağlıdır. Yaklaşık, her 10 yetişkinden 1 tanesi, her 10 bebekten ise 9 tanesi yeni kazanılmış Hepatit B’yi yenemez ve hastalık sürekli hale geçer.

Hepatit B aşısı var mı?

Evet. Aşının tipine göre belli sayıda ve aralıkta yapıldığında korunma sağlar. Ülkemizde 1998 yılından beri Hepatit B aşısı çocukluk çağında ve 3 doz olarak yapılmaktadır.

Hepatit B’yi atlatmış birinin aşı olmasına gerek var mı?

Hepatit B’yi atlatmış kişinin vücudunun ürettiği antikor denilen maddeler kişiyi ömür boyu Hepatit B’ye karşı korur. Yani bu kişi bir daha Hepatit B kapmaz ve aşı yaptırmasına gerek yoktur.

Ülkemizde hangi mesleklerin üyelerine hepatit B aşısı yapılmaktadır?

• Seks işçileri
• Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde çalışanlar
• Berberler-kuaförler
• Manikürcüler-pedikürcüler
• Güvenlik personelleri (asker, polis vb. arasında kan ve hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar, kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler, düzensiz göçmenlerle temasta bulunan kolluk kuvvetlerinde görevli personeller)
• Geri Gönderme Merkezlerinde görevli kişiler
• Tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, hemşire/ebelik eğitimi veren okullar, sağlık meslek yüksekokulları vb. öğrencileri
• Hasta ve hasta çıkartıları ile teması bulunan tüm sağlık çalışanları (askeri sağlık personeli dâhil)
• Sağlık kurumlarında çalışan temizlik elemanları
• 112 acil sağlık hizmetleri personeli ile acil durum, afet ve olağandışı durumlarda görev alan UMKE personeli ve acil sağlık araçlarında görev yapan personel dâhil diğer çalışanlar
• Tıbbi atık yönetiminde görevli kişiler.

Hepatit B bildirimi zorunlu bir hastalık mıdır?

Evet, hepatit B bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar arasındadır.

(09.12.2015)